Invoering sociaal leenstelsel vrijwel zeker van de baan

De invoering van een sociaal leenstelsel in het hoger onderwijs is vrijwel zeker van de baan. Door het begrotingsakkoord tussen kabinet en oppositie heeft minister Bussemaker (Onderwijs, PvdA) het zicht verloren op een meerderheid in de Eerste Kamer omdat GroenLinks het plan niet ondersteunt.

“Wij houden vast aan de wensen die we eerder op tafel hebben gelegd”, zegt GroenLinks-Kamerlid Jesse Klaver. “En daar zien wij geen geld voor in het akkoord.”

Bussemaker afhankelijk van D66 en GroenLinks

Het kabinet wil het huidige stelsel van studiebeurzen vervangen door een systeem waarin het volledige bedrag geleend wordt en later naar draagkracht terugbetaald. Bussemaker is in de Eerste Kamer aangewezen op D66 en GroenLinks, de enige partijen naast VVD en PvdA die het plan in hun verkiezingsprogramma hebben staan.

In het begrotingsakkoord van vrijdag staat 650 euro miljoen extra voor onderwijs, maar GroenLinks, dat het akkoord niet tekende, houdt nu vast aan zijn aanvullende eisen zoals een lager collegegeld en behoud van de ov-jaarkaart voor studenten.

‘Aanvullende eisen ten koste van investeringen’

Bussemaker benadrukt dat aanvullende eisen zoals een hogere aanvullende beurs ten koste gaan van extra investeringen. De bij het akkoord betrokken oppositiepartijen, D66, ChristenUnie en SGP, hebben ook bezwaren tegen het leenstelsel die niet met gesloten beurs kunnen worden weggenomen.

Volgens D66-Kamerlid Paul van Meenen zijn er vrijdag geen afspraken gemaakt over het leenstelsel:

“D66 is nog niet tevreden met het voorstel zoals het er nu ligt. Zo zijn wij tegen de ontkoppeling van de master en bachelor. Wij vinden het niet wenselijk dat het leenstelsel eerst wordt ingevoerd voor de master, omdat die studenten niet meer echt de kans hebben te overwegen of ze wel doorgaan met studeren. Wie eenmaal begonnen is, gaat door met een master. Als de minister dacht dat ze de Kamer tegemoet kwam door het stelsel voor de bachelor voorlopig uit te stellen, heeft ze zich wat D66 betreft vergist.

“Een invoering van het leenstelsel in de master in 2015 is heel misschien aanvaardbaar voor ons, maar liever zien we dat iedereen die nu al studeert er niet mee te maken krijgt, en dat we, als we het leenstelsel invoeren, er in 2015 met de nieuwe lichting bachelors mee beginnen.”

Ook SGP-Kamerlid Roelof Bischop bevestigt dat er bij het akkoord geen afspraken zijn gemaakt over het leenstelsel:

“De SGP staat niet fundamenteel afwijzend tegenover de invoering van het sociaal leenstelsel, maar we hebben wel zorgen over het wetsvoorstel zoals het voor de zomer naar de Kamer is gestuurd. We hebben zorgen over de toegankelijkheid van het hoger onderwijs, de opeenstapeling van maatregelen als ook het OV-reisrecht op de schop gaat en de aflosbaarheid van de schuld aan het eind van de studie. Hier moet de minister met goede antwoorden komen, anders kunnen we het wetsvoorstel niet steunen.”

De ChristenUnie laat via een woordvoerder weten:

“Wij zullen het leenstelsel nooit steunen. We vinden het een slecht plan en vieren een feestje als het wordt teruggetrokken. Met het leenstelsel zou de toegankelijkheid van het hoger onderwijs onder druk komen te staan, en het is een verkeerde aanname dat studenten zich al bij voorbaat in de schulden moeten steken.”

Tekort loopt op door extra uitgaven onderwijs

Vanochtend debatteert de Tweede Kamer over het vrijdag gesloten begrotingsakkoord. Het Centraal Planbureau meldde vanochtend dat het akkoord dit en volgend jaar een verslechtering van het begrotingstekort met 700 miljoen euro oplevert. Dit is vooral het gevolg van de lastenverlichting en de extra uitgaven aan onderwijs, die vrijdag met D66, ChristenUnie en SGP zijn afgesproken.

De opbrengsten van het leenstelsel zijn gedeeltelijk ingeboekt om het vorige maand gesloten onderwijsakkoord mee te financieren. Daarin wordt 689 miljoen euro uitgetrokken voor het onderwijs. Mocht de bijdrage aan dit bedrag van het leenstelsel – 119 miljoen euro – wegvallen, dan komt daarmee het akkoord niet in gevaar, aldus Bussemaker. Dan wordt een andere dekking voor dat bedrag gezocht.