Mijn nieuws Podcasts Digitale krant Puzzels
Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Terug naar de krant
Live
 

Teruglezen: het RTL-verkiezingsdebat

Vanavond is bij RTL het eerste televisiedebat in aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen. Acht fractievoorzitters uit de Tweede Kamer gaan met elkaar in debat over in totaal vier stellingen. NRC doet verslag in dit liveblog en zal daarin ook beweringen van de politici live factchecken.

  • Clara van de Wiel

We sluiten het liveblog

We sluiten het liveblog af. Tijdens het eerste grote televisiedebat in aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen hebben we negen uitspraken live gecheckt, je leest ze hier allemaal terug.

Dank voor het volgen, tijdens het volgende verkiezingsdebat zijn we er weer bij!

Lees ook: Dit zijn alle factchecks van het RTL-debat

Wilde Dijkhoff demonstraties verbieden?

Klaas Dijkhoff (VVD): 'Ik wilde geen verbod op demonstraties tijdens de intocht'

Dijkhoff zei dat tijdens het debat over tradities, in reactie op debatleider Frits Wester toen die Dijkhoff voor de voeten wierp zo'n verbod te willen. “Daar heb ik niet voor gepleit. Dat hebben anderen ervan gemaakt. Ik heb ervoor gepleit dat je je verantwoordelijkheid neemt en zegt: ik doe het dan niet. Als je het toch per se wilt doen, hoop ik dat de burgemeester je op het industrieterrein zet.”

Op 19 november, na een weekend vol confrontaties en aanhoudingen bij demonstraties tijdens de Sinterklaasintocht, schreef Dijkhoff op Facebook over de demonstraties. Allereerst richtte hij zich met een oproep tot de demonstranten: “Geen demonstraties bij de intocht.”

Maar, vervolgde hij, als aan zijn oproep geen gehoor werd gegeven, wilde hij maatregelen: “Dan, lieve burgemeesters: van de intocht tot het feest even geen demonstraties. Even een paar weken de kinderen voorop. En als het echt niet anders kan: zet ze maar op een industrieterrein.”

Dijkhoff zegt dus dat hij demonstraties op een industrieterrein als noodoplossing ziet en liever ziet dat burgemeesters geen enkele demonstratie toestaan in de Sinterklaasweken. We beoordelen de uitspraak daarom als onwaar.

Wij beoordelen deze stelling als Onwaar
Gecheckt door
Rik Rutten

Er is gelachen

Foto Bart Maat/ANP

Grootste afwezige: de provincie

Het debat is ten einde! We hebben even geteld: de provincie is twee keer genoemd, het waterschap één keer. Wil je wél weten waarom je over minder dan twee weken naar de stembus moet gaan, luister dan vooral podcast Haagse Zaken over dit thema.

Luisteren: Dit doen de Waterschappen en de Provinciale Staten

Alles is liefde tijdens het slot

Tot slot mag Dijkhoff nog één keer iemand uitdagen. Hij vraagt Jetten, en begint aan een zalvend slotbetoog. "Wat we hier gedaan hebben is niet hoe de politiek werkt. We hebben verschillen uitvergroot in plaats van overbrugd. Rode knop, groene knop, oranje knop, alsof politiek een stoplicht is. In de politiek zul je moeten samenwerken, dan zul je het tegenovergestelde moeten doen dan wat hier vanavond gebeurt. Ik wil jou het laatste woord gunnen, doe er iets moois mee."

Het gebaar werd beantwoord. Jetten noemde het "uitermate galant," Hij beaamde: "Het thema dat u aansnijdt is mij uit het hart gegrepen. Politici schreeuwen om hun eigen gelijk te halen."

Twitter avatar apjvalk Guus Valk Dijkhoff en Jetten trollen het hele zoemerconcept verder de vernieling in, door elkaar zendtijd voor complimentjes te geven. #rtldebat

Volgens Wilders was de liefdesverklaring vooropgezet. Asscher zag vooral een "enorme zelfgenoegzaamheid in deze coalitie. De rest van Nederland is wat minder enthousiast. Er is enorme koerswijziging nodig."

En hij sloot af met een voorwaarde voor de, waarschijnlijk broodnodige, steun van zijn partij in de Eerste Kamer: "Als dat soort plannen lijken op mijn verkiezingsprogramma, dan wil ik ze graag steunen."

Was er een immigratierecord onder Rutte?

Thierry Baudet (FvD): ‘Immigratierecord onder Rutte’

“Onder Mark Rutte is een absoluut immigratierecord gevestigd”, zei Thierry Baudet. Dat klopt: sinds er in 1865 voor het eerste statistieken over het aantal migranten werden geregistreerd, kwamen er nog nooit zoveel mensen naar Nederland als in 2017: 235.000. Dat blijkt uit cijfers van het CBS.

Tegelijkertijd, en dat meldt Baudet niet, vertrókken er ook nog nooit zoveel mensen als in dat jaar: 154 duizend. Het migratiesaldo lag daarom ook op een record, met 81 duizend mensen. Het zijn niet alleen vluchtelingen die naar Nederland komen, maar ook expats, studenten en geliefden. Bovendien gaat het om veel arbeidsmigranten uit andere Europese landen. Daarnaast komen er asielzoekers en nareizigers van buiten de EU. Daartegenover staat dat veel immigranten na een paar jaar weer vertrekken.

We beoordelen de uitspraak als grotendeels waar.

Wij beoordelen deze stelling als Grotendeels waar
Gecheckt door
Mark Lievisse Adriaanse

Vierde debat over migratie

De laatste ronde! Dit keer over de stelling "Het kabinet moet immigratie nog verder beperken", door Buma, Baudet, Jetten en Marijnissen. Drie partijen drukken op groen, óók het CDA en de SP.

Baudet bijt af. Hij stelde dat onder Rutte een "absoluut immigratierecord is gevestigd. Er kwamen 235.000 mensen naar ons land. Onze grenzen staan wagenwijd open. Immigratieprobleem is het grootste probleem van onze tijd."

Jetten drukte op rood, zei hij, omdat hij "trots is dat Nederland een gastvrij land is voor mensen die vluchten voor oorlog en geweld." Ook herhaalde hij het punt dat hij vanochtend al maakte, dat Nederland tienduizenden arbeidsmigranten nodig zou hebben, bijvoorbeeld uit Polen. "Dan kunnen we niet zeggen: laten we die grenzen sluiten."

Marijnissen ging daar fel tegenin. "Vluchtelingen vangen we hier op. Maar meneer Jetten wil nog meer mensen uit Oost-Europa hierheen halen. Bulgaren op bestelling. Ik maak daar bezwaar tegen." Volgens Marijnissen betekent een instroom van arbeidsmigranten voor meer concurrentie op de arbeidsmarkt, waardoor de lonen zullen dalen. "U zegt ook: de lonen moeten omhoog. Welke meneer Jetten staat hier?"

Volgens Jetten zijn de migranten in bepaalde sectoren wel degelijk hard nodig. "We moeten hier niet bekvechten over arbeidsmigratie, maar zorgen dat provincies en gemeenten die huisvesting beter regelen. Zodat we niet vakantieparken vol arbeidsmigranten hebben!"

De HJ Schoo-lezing van Sybrand Buma werd even aangehaald, waarin hij zich fel toonde over immigratie en de elite, die de gewone burger in de steek zou hebben gelaten. Zijn punt: "De zuidgrens van Europa moet beter beschermd worden, mensen moeten daar opgevangen worden. Weinig Nederlanders zitten te wachten op 50.000 mensen uit Polen. Ik wil eerst Nederlanders aan het werk helpen."

Marijnissen viel Jetten nog een keer aan op zijn standpunt over arbeidsmigranten. " U speelt mensen tegen elkaar uit. Mensen die hierheen komen uit Oost-Europa werken tegen een veel lager loon!"

Volgens Buma weigerde Marijnissen het over het "echte probleem" te hebben, dat is volgens hem namelijk immigratie uit Afrika. "We moeten zorgen dat er beter gepatrouilleerd wordt op zee. Zodat die mensen in Afrika blijven. Dan is daar hun toekomst en niet hier."

Baduet verweet Buma wel het pact van Marrakesh te steunen. "Beslis nu zoals Oostenrijk, Hongarije en Polen dat je die mensen niet meer aanneemt. En dan interneren we mensen die illegaal in Nederland verblijven. Zullen we zien hoe snel ze teruggaan!" Buma verweet Baudet daarop angstzaaierij.

Marijnissen vroeg Buma of hij het met Jetten eens was over de arbeidsmigratie. Buma's reactie: "Ik ben het zeer met Jetten oneens. Hij is een coalitiepartner, maar hij mag dat vinden."

Moet je bijna 5000 euro per maand verdienen om een huis te kunnen huren?

Jesse Klaver (GroenLinks): 'Je moet bijna 5.000 euro per maand verdienen om een huis te kunnen huren'

Voor sociale huurwoningen geldt geen eis aan het minimum inkomen van de huurder, maar wel aan het maximum. We gaan er daarom vanuit dat Klaver het heeft over het huren van een woning in de vrije sector. Inderdaad kiezen sommige verhuurders ervoor een inkomenseis in te stellen voor huurders. Hoe hoog het inkomen moet zijn, hangt af van de huurprijs en van de verhuurder. Eisen zijn vaak een vermenigvuldiging van de huurprijs.

Zo vraagt Ymere van huurders dat ze maandelijks 3.200 euro bruto moeten inbrengen als ze een woning van 800 euro per maand huren. Volgens marktonderzoek van de brancheverenigingen van makelaars en taxateurs de NVM en VGM NL, die samen ongeveer 50 procent van de Nederlandse markt vertegenwoordigen, kostte een gemiddelde huurwoning in de vrije sector in 2018 1.050 euro. Wanneer de inkomenseis vijf keer de huurprijs is, moet je als alleenstaande huurder inderdaad ongeveer 5.000 euro per maand verdienen om een huis te kunnen huren. Dat is echter alleen een gemiddelde op basis van een willekeurige inkomenseis, en dan zijn samenwonende stellen en woningdelers nog niet eens meegerekend.

Wij beoordelen de stelling als onwaar.

Wij beoordelen deze stelling als Onwaar
Gecheckt door
Eva Hofman

Bouwt China 700 kolencentrales?

Thierry Baudet (FvD): 'China bouwt 700 kolencentrales'

Het is de vraag wat Baudet bedoelt. China geeft zelf weinig openheid over de bouw van centrales. Buitenlandse ngo’s proberen daarom met satellieten in de gaten te houden hoe het staat met de bouw van Chinese kolencentrales. Veel geciteerd wordt de gespecialiseerde ngo CoalSwarm en zijn Global Coal Plant Tracker. CoalSwarm meldde in 2017 inderdaad dat Chinese ondernemingen 700 kolencentrales bouwen. Maar die bouwen ze niet alleen in China, maar ook daarbuiten.

In China zelf ligt dat aantal veel lager. Volgens CoalSwarm waren in januari 2019 in China 263 kolencentrales (of ‘eenheden’ daarvan) in aanbouw. Daarnaast waren nog eens 65 centrales vergund, 80 centrales in de pre-vergunningsfase en 56 centrales aangekondigd.

Dat zijn er dus wel honderden, maar lang geen 700. We beoordelen de bewering als half waar.

Wij beoordelen deze stelling als Half waar
Gecheckt door
Hester van Santen

Het is maart en er wordt over Zwarte Piet gedebatteerd

Over stelling nummer drie, "De politiek moet tradities als Zwarte Piet en vuurwerk beschermen", wordt gedebatteerd door Dijkhoff, Wilders, Asscher en Klaver. Wilders trapte af door het meteen over migratie te hebben. "Als wij onze tradities en cultuur willen bewaken, dan moeten we niet 400.000 niet-westerse allochtonen ons land binnen laten zoals Dijkhoff heeft gedaan!"

Dijkhoff stelde dat cijfer ter discussie: "Daar telt Wilders ook mensen mee die voor ASML mooie dingen gaan doen voor ons land!" Verder hekelde Dijkhoff de "kleine groep schreeuwers" die tradities wil afpakken. "Een traditie kan veranderen, maar dat doet de samenleving dan zelf."

Asscher zette openlijk vraagtekens bij de stelling. "Het is 7 maart en we hebben een debat over Zwarte Piet en Oud en Nieuw. We doen alsof de verkiezingen daarover gaan. Dat is een klap in het gezicht van de kiezer!"

Wilders begon vervolgens over de islamitische school in Amsterdam, waarover de NCTV vandaag meldde dat er banden zouden zijn met een terreurbeweging. Waarom sluit de gemeente die school niet, wilde Wilders weten. Daar gaat Amsterdam niet over, zei Asscher, die overigens wel toegaf dat hij de school zelf ook liever zag sluiten. "Maar dat moeten we in Den Haag oplossen."

Ook Klaver probeerde weg te draaien van het thema, en de stelling ter discussie te stellen. "Mensen hebben het moeilijker om rond te komen en wij debatteren over Sinterklaas en Zwarte Piet. Tradities gaan over gezelligheid."

Twitter avatar apjvalk Guus Valk .@LodewijkA wil in ieder geval niet de traditie beschermen dat debatten over Provinciale Staten niet over de provincie gaan.

Roetvegen en mortieren

Volgens Dijkhoff deden beide politici het onderwerp, tradities, te kort. Er volgde een paar bekentenissen: Dijkhoff zou een roetveegpiet niet zo'n probleem vinden, Klaver zei van vuurwerk te houden. Maar, zei Klaver, zich beroepend op het veiligheidsargument waar traditioneel de VVD sterk in is: "Als onze hulpverleners worden beschoten met mortieren trek ik een grens. Dan sta ik achter onze hulpverleners."

Dijkhoff: "U zegt mortieren en zelfgemaakte vuurwerkbommen. Die zijn al verboden!"

Wilders probeerde het debat toch weer terug naar het thema te brengen. "Laten we trots zijn op onze cultuur. Laten we ons ook niet schamen om die te verdedigen." Hij verweet Dijkhoff niet te zijn opgekomen voor de zogeheten ‘blokkeerfriezen’. "Waar was u met de steun? Ze zijn gearresteerd, ze moesten hun dna afgeven. Die hebben in eem jaar meer voor de bescherming van de Nederlandse cultuur dan u in uw hele carriere."

Dijkhoff herhaalde zijn punt dat hij vindt dat tijdens Sinterklaasintochten niet moet worden gedemonstreerd. Asscher verweet hem daarop "de koning van de proefballon" te zijn.

Klaver sloot af: "Ik constateer dat dit debat geen enkele oplossing heeft gebracht voor niemand in Nederland. Het was een kakafonie. Ik ben blij dat dit debat is afgelopen."

Wat weten we over of de mens een beslissende invloed heeft in de opwarming van de aarde?

Thierry Baudet (FvD): 'We weten niet of de mens een beslissende invloed heeft in de opwarming van de aarde'

Afgelopen najaar heeft het wetenschappelijke VN-klimaatpanel IPCC geconcludeerd dat de aarde sinds de industriële revolutie aan het eind van de negentiende eeuw één graad is opgewarmd door de invloed van de mens. Al in 2014 concludeerde het klimaatpanel van de Verenigde Naties, waaraan achthonderd wetenschappers meewerkten, dat het "extreem waarschijnlijk" is dat de mens de dominante oorzaak is van de klimaatverandering.

Ook concludeerde het IPCC dat CO2, dat vrijkomt door verbranding van fossiele brandstoffen, de belangrijkste oorzaak is van de opwarming. Uit inventarisaties van onder meer de Australische wetenschapper John Cook blijkt dat zo’n 97 procent van de klimaatwetenschappers ervan overtuigd is dat de mens een doorslaggevende rol speelt in de opwarming.

Wij beoordelen de stelling als onwaar.

Wij beoordelen deze stelling als Onwaar
Gecheckt door
Erik van der Walle

Pakken goed vertegenwoordigd

Twitter avatar B_Rijlaarsdam Barbara Rijlaarsdam Lilian Marijnissen, de enige vrouwelijke debater van vanavond, constateert dat de ‘pakken op dreef’ zijn#RTLdebat

Wat te doen aan de woningmarkt?

Deel drie van het debat is van start! Buma heeft Klaver uitgedaagd voor een debat over de woningmarkt. Volgens Buma wil Klaver alleen bouwen binnen de steden. "Niet in het groen. Maar op die manier kunnen we niet genoeg huizen bouwen."

Klaver wierp tegen: "Het grote probleem is niet of we binnen of buiten de stad bouwen. Het grote probleem is de markt. Huizenprijzen zijn gestegen door de liberalisering."

Buma verweet Klaver dat zijn partij er vooral voor Amsterdam is en dat groene ambities woonplannen in de weg zitten. "U wilt het hele land vol zetten met windmolens en zonnepanelen, dán mag het groen wel weg. Zorg dat mensen gewoon kunnen wonen!"

Strijd tijdens de commercialbreak

Ook in het reclameblok gaat de strijd overigens door. De VVD heeft tijd ingekocht voor een spotje met de titel "Tussen kunst en vaas", een knipoog naar het welbekende NPO-programma waarin premier Rutte met VVD-prominente Erica Terpstra de artistieke waarde van een vaasje bespreekt. Ook D66 haalt een oude bekende van stal: Jan Terlouw verzorgt de voiceover voor haar reclamespotje.

Gaat de ECB weer geld pompen in zombiebanken in Italië?

Geert Wilders (PVV): ‘De ECB gaat weer geld pompen in al die zombiebanken in Italië.’

Het beleidscomité van de Europese Centrale Bank besloot donderdag om een nieuw pakket goedkope leningen aan banken te verstrekken. De tweejarige goedkope bankleningen (zogeheten TLTRO-leningen) worden vanaf september geïntroduceerd. Het is dus nog niet bekend of ze verstrekt worden aan Italiaanse banken. Banken mogen zelf beslissen of ze er gebruik van maken.

Sinds 2014 is het merendeel van zulke ECB-leningen gegaan naar banken in landen die het economisch zwaar hebben, zoals in Italië en Spanje. Die landen leenden volgens persbureau Reuters samen 56 procent van het uitstaande TLTRO-bedrag. Banken in relatief gezonde landen als Duitsland en Nederland maken veel minder gebruik van de faciliteit. Het is dus niet vreemd dat Wilders hier Italiaanse banken noemt, al is er geen goede definitie van ‘zombiebanken’.

Wij beoordelen de stelling als grotendeels waar.

Wij beoordelen deze stelling als Grotendeels waar
Gecheckt door
Hester van Santen

  • Jisca Cohen

De publieke sector

Marijnissen en Asscher zijn het eens met de stelling: De kabinetten Rutte hebben politie, zorg en onderwijs verwaarloosd.

Debatleider Frits Wester confronteert de PvdA-leider: "Maar u zat wel lang in het kabinet."

Asscher: "Mensen in de publieke sector doen fantastisch werk, ze zijn ook trots op hun werk. Maar ze hebben wel een te hoge werkdruk. Ze durven zich niet ziek te melden. Ze zeggen dat ze niet de waardering hebben gekregen die ze verdienen en ik denk dat ze gelijk hebben. Er is meer waardering nodig. Het goede nieuws is: dat kan nu, het geld is er. Wat is een urgenter probleem? Dat Shell en Unilever te veel belasting betalen of..?"

Buma onderbreekt hem: "U vindt ook dat zorg, politie en onderwijs verwaarloosd zijn. Dat moet je als politicus wel uitleggen als je dat zegt. Ik ben blij dat ik in Nederland woon. Noem mij één land waar het beter is. Als de stelling verwaarlozen is, nou dan is de hele wereld verwaarloosd."

Asscher gaat weer terug naar Shell en Unilever: "Wat is volgens Buma een urgenter probleem: dat Shell en Unilever te veel belasting krijgen of dat mensen in de publieke sector meer waardering krijgen?"

Klaver versus Buma

Tussendoor daagt Klaver Buma uit over "de marktwerking die publieke sector kapot heeft gemaakt". Klaver: "Ik kan niet één land noemen waar het beter is. Dat is dankzij de mensen die in de publieke sector werken. We moeten al het geld dat we over hebben daar investeren. Het salaris van die mensen moet omhoog, want ze verdienen het."

Volgens Buma gaat de politiesector kapot door wantrouwen. "Agenten worden gek van de bureaucratie. Als ze iemand aanhouden moeten ze een stopformulier invullen."

Klaver wijst hem erop dat het CDA jarenlang verantwoordelijk is geweest voor wat er gebeurt in die sector en ook in het onderwijs. "Dat leraren niet meer toekomen aan lesgeven. De marktwerking heeft meer kapot gemaakt dan u lief is. Dat heeft de politiek gedaan en wij moeten dat oplossen."

Buma verwijt Klaver niet in te gaan op zijn punt dat de bureaucratie groter wordt.

Het toneel in de Rode Hoed

De fractieleiders in de Rode Hoed. Foto Bart Maat/ANP

Marijnissen daagt Dijkhoff uit

Vervolgens drukt SP-leider Lilian Marijnissen op de zoemer; zij was in het debat nog niet aan het woord gekomen. Ze daagt Dijkhoff uit en noemt de VVD de "partij van de failliete ziekenhuizen". Zorgverzekeraars hebben veel geld op de plank liggen en Nederland is die markt in de zorg volgens haar beu. Wanneer luistert u naar de mensen, vraagt ze de VVD-leider.

Dijkhoff: "Elke dag. Je moet beginnen met liefdevolle zorg voor de mensen. Je moet kijken hoe je dat betaalt. Ziekenhuizen heb ik liever open dan dicht. Maar als bestuur het verprutst gaan we die niet spekken met geld, dan kijken we hoe je het op een andere plek kunt opvangen."

Er volgt een kort debat over de markt versus zorg voor mensen. Dijkhoff stelt tot besluit: "Er gaan niet ziekenhuizen weg omdat mensen denken: laten we de stekker er eens uittrekken. Maar omdat het bestuur het verprutst."

Is de gezondheid van Amsterdammers slechter door de kolencentrale Hemweg?

Rob Jetten (D66): Gezondheid Amsterdammers slechter dan rest van Nederland door kolencentrale Hemweg

De gezondheid van Amsterdammers is slechter dan die van andere Nederlandse door de nabijheid van de Hemweg-kolencentrale, zei D66-leider Rob Jetten net in het debat over klimaat. Hij baseert dit op een rapport dat Greenpeace in juni 2017 aanhaalde, waaruit zou blijken dat als gevolg van de uitstoot van de Hemwegcentrale honderden kinderen astma-aanvallen krijgen en paar jaar zo'n dertig mensen voortijdig overlijden. De uitstoot heeft gevolgen voor de hele regio, maar "vooral bewoners van Amsterdam krijgen de volle lading", stelde Greenpeace op haar website.

Naar aanleiding van de claim van Greenpeace liet de gemeente Amsterdam de lokale GGD onderzoek doen naar de gezondheidseffecten voor Amsterdammers. Volgens de GGD kan niet gesteld worden dat de gezondheid van Amsterdammers extra wordt geschaad door de Hemweg-centrale. Zij bestudeerden het oorspronkelijke rapport van het WNF en twee milieuorganisaties en konden geen Amsterdamse sterfgevallen of ziekenhuisopnames rechtstreeks linken aan de kolencentrale. De gezondheidsrisico's gelden voor heel Europa en dus ook de rest van Nederland, concludeerde de GGD. Het is dus niet aangetoond dat de gezondheid van Amsterdammers extra werd aangetast.

De grootste invloed op de slechte luchtkwaliteit in de hoofdstad, blijkt ook uit het genoemde rapport, is niet de kolencentrale, maar het verkeer. Uit het onderzoek blijkt daarnaast dat er door de kolencentrales in Geertruidenberg op de Maasvlakte en de inmiddels gesloten kolencentrale in Gelderland jaarlijks meer mensen overleden dan door die aan de Amsterdamse Hemweg.

We beoordelen de stelling van Jetten daarom als onwaar.

Wij beoordelen deze stelling als Onwaar
Gecheckt door
Pim van den Dool

Debat weer verder met tweede thema

Het is tijd voor het tweede thema, met als stelling: De kabinetten Rutte hebben politie, zorg en onderwijs verwaarloosd. Daarin komen Sybrand Buma (CDA), Geert Wilders (PVV), Lodewijk Asscher (PvdA) en Lilian Marijnissen (SP) aan het woord.

Eerst daagt FvD-leider Baudet GroenLinks-leider Klaver uit om te praten over die stelling, waar zij allebei niet aan mee doen. Volgens Baudet zijn zij het er allebei over eens dat er geld bij moet bij de politieke sector. Baudet zegt Klaver te verdenken van "Disneyland-politiek: naïef, kinderlijk idee van ‘alles kan’. U stort Nederland in een totale recessie met uw klimaatplannen. Waar gaat u nou die versterking van de publieke sector van betalen?"

Het antwoord van Klaver: "Elke overheid betaalt zijn plannen met zijn belasting. Wij zijn helder: grote vervuilers gaan betalen. Wij kiezen er niet voor, zoals het kabinet heeft gedaan, om te kiezen voor het verlagen van winstbelasting. Dat geld gaat naar zorg, politie, onderwijs. U bent niet bereid om grote bedrijven in dit land meer belasting te laten betalen. U vindt het oké dat de winstbelasting verder omlaag gaat."

Volgens Baudet draait Klaver volledig om het punt heen. De tijd voor het debat tussen de twee is op.

Twitter avatar B_Rijlaarsdam Barbara Rijlaarsdam Baudet is ontspannen en lijkt er lol in te hebben. Na de pauze heeft hij besloten om zijn opponenten ook voortdurend in de rede te vallen #RTLdebat
  • Clara van de Wiel

Verlaagt de VVD de winstbelasting met 4 miljard?

Lodewijk Asscher (PvdA): 'De VVD verlaagt de winstbelasting met 4 miljard'

We nemen de plannen van het kabinet-Rutte III, waarin het VVD zit, als uitgangspunt. Twee keer tijdens deze regeerperiode koos het kabinet ervoor de winstbelasting te verlagen. De eerste keer nam het kabinet zich voor het tarief voor grote bedrijven (met een winst boven 2 ton) te verlagen van 25 naar 21 procent, terwijl het lage tarief voor het midden- en kleinbedrijf omlaag ging van 20 naar 16 procent. Die verlaging kostte 3 miljard euro.

Met het geld dat in de begroting vrijkwam door de beslissing de dividendbelasting niet af te schaffen, besloot het kabinet een verdere verlaging van de winstbelasting te bekostigen. Het hoge tarief werd verlaagd naar 20,5 procent. Het lage tarief werd verlaagd naar 15 procent. Deze verdere verlaging kostte 1,4 miljard euro.

Het totale bedrag komt uit op meer dan 4 miljard euro. We beoordelen de uitspraak van Lodewijk Asscher als waar.

Wij beoordelen deze stelling als Waar
Gecheckt door
Rik Rutten

Voorafgaand aan het debat

Foto Bart Maat/ANP

Jetten en Baudet clashen over EU

Jetten daagde Baudet uit voor een een-op-eendebat over de Europese Unie. Hij stelde: "D66 kiest voor toekomst in sterk Europa. U wilt uit de EU. U wilt de chaos van Brexit naar Nederland halen."

Baudet wierp tegen: "De plannen EU gaan helemaal de verkeerde kant op. Het Europa van Verhofstadt, Juncker, Frans Timmermans gaat naar een superstaat en ontneemt ons alle vrijheid. Er moet meer soevereiniteit komen."

Jetten verweet Baudet dat hij in zijn "Amsterdamse bubbel" misschien niet doorhad hoe belangrijk de EU is, terwijl hij dat zelf in Gelderland, aan de Waal, wel zou zien. Baudet repliceerde niet tegen Europa te zijn: "Handel drijven is prachtig. Daar gaat het niet over. Het gaat over EU die ontspoord is."

Twitter avatar apjvalk Guus Valk Uit het Amerikaanse boekje: Rob Jetten zet zichzelf af als relatable Average Joe uit Small Town Gelderland tegen Thierry Baudet met zijn bankiersvrienden uit de Zuidas.

Vlak voor de commercialbreak vroeg Frits Wester nog even of iemand een debat wilde. Opvallend genoeg drukte niemand op de knop.

De eerste factcheck

Rob Jetten (D66): 'Alle windparken op de Noordzee worden gebouwd door Deense bedrijven'

Weliswaar worden alle windparken op (het Nederlandse deel van) de Noordzee gebouwd door internationale partijen, maar ze zijn zeker niet allemaal Deens. Het Deense energiebedrijf Ørsted (voorheen Dong) bouwt de komende jaren het grote windpark Borssele I en II op de Noordzee.

Maar de twee andere grote windparken die in voorbereiding zijn, hebben andere bouwers. Borssele III en IV wordt gebouwd door een consortium van vijf partijen, waaronder de Nederlandse bedrijven Shell, Eneco en Van Oord. Het windpark Hollandse Kust Zuid I en II zal worden gebouwd door het Zweedse Vattenfall.

We beoordelen de uitspraak als onwaar.

Wij beoordelen deze stelling als Onwaar
Gecheckt door
Hester van Santen

Eerste debat gevoerd over klimaat

Over de eerste stelling, "Nederland moet internationaal voorop lopen in klimaatbeleid", wordt gedebatteerd door VVD-leider Klaas Dijkhoff, Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet, D66-leider Rob Jetten en GroenLinks-leider Jesse Klaver. Dijkhoff en Baudet drukken op rood, voor 'oneens', Jetten en Klaver op groen.

Het verbaast Jetten, zegt hij, dat Dijkhoff het oneens is met de stelling. "Nederland ligt voor de helft onder de zeespiegel. Als we internationaal voorop lopen kunnen we betaalbare transitie maken!" Dijkhoff repliceert: "Het is voor mij geen wedstrijd."

Volgens Thierry Baudet zitten beide heren "op een volkomen verkeerd spoor". Hij strooit met cijfers, de klimaatplannen zouden duizend miljard euro kosten, terwijl ze een minimale opbrengt hebben. "Ik ga ervan uit dat nieuwe Eerste Kamer een klimaatwet zal blokkeren en terug zal sturen naar Tweede Kamer."

Klaver toonde zich optimistisch. Hij waagde zich aan een voorspelling: zondag zouden tienduizend mensen volgens hem gaan demonstreren tijdens de klimaatmars. "Die omslag gaat er echt wel komen.Ik ga alles op alles zetten, die nieuwe Eerste Kamer gaat Nederland groener maken." Hij bepleitte een CO2-belasting.

Een marathon

Klaas Dijkhoff gaf aan te willen wachten op de berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving met het kiezen voor plannen. Ook hamerde hij op het belang van draagvlak voor klimaatplannen. "Dit gaat 31 jaar duren, dit is een marathon. Ik heb liever dat we een jaartje later de finish halen, dan nooit."

Jetten draaide het net als Klaver positief: "Dit is winst. Twee jaar geleden wilde de VVD nog niets doen. Nu komt de VVD langzaam aan in de groene stand."

Klaver liep openlijk vooruit op de verkiezingsuitslag, waarin hij voorspelde dat de coalitie zijn partij nodig zal hebben in de Eerste Kamer. "Na 20 maart moet het kabinet naar GroenLinks kijken. Dijkhoff kan ervoor weglopen, maar de grote bedrijven zullen moeten betalen."

Baudet trok de menselijke invloed van het klimaat in twijfel. Hij pleitte ervoor een onderscheid te maken tussen klimaat en milieu, waarbij het laatste wel een punt van zorg is. "Het klimaat verandert voortdurend, dat is evident. Maar de menselijke invloed daarbij is onduidelijk. Als het al zo zou zijn is het volstrekt irrationeel om er 1000 miljard te investeren."

Dijkhoff staat centraal

 

Twitter avatar apjvalk Guus Valk Dit #rtldebat begint te lijken op In De Hoofdrol met Klaas Dijkhoff.

Dijkhoff gewild in het debat

Dijkhoff is nu al gewild vanavond: ook Lodewijk Asscher daagt hem uit voor een debat.

De PvdA-leider vraagt Dijkhoff waarom hij niet meer in de publieke sector investeert, en in plaats daarvan te veel geld aan bedrijven geeft. "U geeft 4 miljard uit aan verlaging van de winstbelasting. De grote vraag is: wie wilt u eerder laten vallen? Grote bedrijven of uw kabinet?"

Volgens Dijkhoff is het een valse tegenstelling. "Bedrijven zijn voor mij geen doel op zich. Ik heb nog nooit voor de multinationals gekozen, dat is een slap verhaal."

Opvallend is dat Dijkhoff tegenover zijn opponent wederom erkent dat mensen nog onvoldoende van de groei merken. "Ik ben ook nog niet tevreden over wat we nu kunnen doen voor leraren, agenten en verplegers", zei hij tegen Asscher.

Twitter avatar B_Rijlaarsdam Barbara Rijlaarsdam En ook de PvdA wil meteen de VVD uitdagen. “Hoi”, zegt Dijkhoff olijk tegen Asscher #RTLdebat

Wilders valt meteen Dijkhoff aan

Wilders valt Dijkhoff aan op de belofte die het kabinet heeft gemaakt, dat alle Nederlanders zullen merken dat het economisch beter gaat. "Mijn vraag is: Wanneer? Wanneer gaan de mensen dat eindelijk merken?"

Dijkhoff geeft aan Wilders toe dat mensen het nog onvoldoende merken. "Iedereen heeft ingeleverd", aldus Dijkhoff, maar inmiddels begint men het beter te krijgen. "Ik wil nog veel meer, nog veel harder werken om de economie te versterken." Volgens Dijkhoff zien mensen het al voor een deel, maar hij gaat opvallend ver mee in Wilders' punt dat het nog onvoldoende te zien is.

Wilders: "Het is niet nu. Mensen zien het niet. U kunt net zo goed liegen als Mark Rutte."

Twitter avatar B_Rijlaarsdam Barbara Rijlaarsdam Het is duidelijk op wie Geert Wilders zijn pijlen vanavond richt: op de VVD #RTLdebat

Het debat is begonnen

Er zijn vier thema's waarover steeds vier politici debatteren. Wel mogen alle politici elkaar met een speciale knop onderbreken, om een 'een-op-een-debat' uit te dagen. In totaal mag iedere fractieleider een ander één keer uitdagen. Fractieleiders mogen wel een onbeperkt aantal keren uitgedaagd worden.

Geert Wilders drukte direct op zijn knop, eigenlijk wilde hij premier Mark Rutte uitdagen. Die is niet aanwezig, dus daagde Wilders VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff uit.

Nog enkele minuten

Twitter avatar B_Rijlaarsdam Barbara Rijlaarsdam Nou, zegt Sybrand Buma tegen Geert Wilders, die iets later aanschuift, “wij staan hier dus lekker ontspannen!” #RTLdebat https://t.co/4OddKQqf77

Eerste debat gaat over klimaat

Om 20:30 uur wordt het spits zodirect afgebeten met een debat tussen VVD-leider Klaas Dijkhoff, Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet, D66-leider Rob Jetten en GroenLinks-leider Jesse Klaver over de stelling: "Nederland moet internationaal voorop lopen in klimaatbeleid". Bij het begin van elk debat mogen alle debaters middels een knop aangeven het eens of oneens met de stelling te zijn.

Twitter avatar B_Rijlaarsdam Barbara Rijlaarsdam Het gaat bijna beginnen #RTLdebat https://t.co/cbQTizLsA2
  • Jisca Cohen

Acht partijen, vier stellingen

Een krappe twee weken voor de Provinciale Statenverkiezingen op 20 maart houdt RTL Nieuws vanavond het eerste grote televisiedebat in de campagne. De nieuwszender heeft acht partijen uitgenodigd, de partijen die op dit moment het grootste zijn in de peilingen van de Peilingwijzer: VVD, PVV, GroenLinks, D66, Forum voor Democratie, CDA, PvdA, SP. Dat betekent dat coalitiepartner ChristenUnie niet bij dit debat is.

Zeven partijen sturen hun partijleider (en tevens fractievoorzitter), alleen de VVD stuurt niet premier Mark Rutte maar fractievoorzitter Klaas Dijkhoff. Meteen een vuurdoop voor hem, het is zijn eerste live verkiezingsdebat. Dat geldt ook voor Rob Jetten (D66) en Thierry Baudet (FvD).

Landelijke thema's

De politci zullen vanavond steeds in verschillende samenstellingen met vier tegelijk debatteren over in totaal vier stellingen. Het gaat vanavond om vier landelijke thema's: de publieke sector, traditie, klimaat en migratie.

Natuurlijk was er ook dit jaar vooraf gedoe over wie waarover met wie in debat mocht. Zo is het voor Baudet gunstig dat hij is ingedeeld bij klimaat en migratie en moet Wilders tot zijn ongenoegen debatteren over traditie en publieke sector.

Lees ook de column van Tom-Jan Meeus over het debat: Hoe Geerts angst voor Thierry in beeld komt

Het debat begint om 20.30 uur en wordt uitgezonden op RTL 4. Op de Haagse redactie van NRC zit een team redacteuren klaar om beweringen van de fractievoorzitters live te factchecken.

Meld een taalfout
Toevoegen aan
+ verzameling

Gerelateerd in ons archief