Quiet 500 maakt lawaai voor stille armoede in Nederland

‘Rijkdom, welslagen en geluk zijn zichtbaar. We zetten succes graag in de etalage, winnaars horen op een podium. Armoede laten we liever niet zien. Die moet onzichtbaar blijven.”

Bloemen verwelken. Ik kreeg liever een pak koffie

In de glossy Quiet 500 schetst Simone van Saarloos het huidige tijdsbeeld: een die zich kenmerkt door schaamte voor (stille) armoede. Ondanks dat 600.000 Nederlanders hun basisbehoeften niet kunnen betalen, kennen wij armoede alleen ‘van horen zeggen’.

Op Wereldarmoededag, maandag 17 oktober, verscheen de tweede editie van de Quiet 500. De tegenhanger van de jaarlijkse ‘rijkenlijst’ Quote 500, maakt lawaai voor deze stille armoede. Schrijver Anton Dautzenberg is de geestelijk vader.

De glossy die schuurt

De vijfhonderd rijkste Nederlanders kregen drie jaar geleden een exemplaar opgestuurd van de eerste editie van de Quiet-500, geheel gratis. Volgens Dautzenberg niet om te pesten (rijkdom is immers geen misdaad), maar omdat „miljonairs eigenschappen en talenten hebben die ze kunnen inzetten om de onderkant van de samenleving te helpen.” Dirk Lips (nr. 138, 140 miljoen) en Harry Hilders (nr. 27, 580 miljoen) raakten vooralsnog als enigen van de lijst geïnspireerd. Lips: „Je eerste reactie is dan dat je geld wilt overmaken. Dan heb je het afgekocht hè, zoals bij een aflaat.” Maar de makers van het blad vroegen om ideeën. Ze besloten een Quiet Community op te richten, een marktplaats zonder geld, waar diensten geruild worden.

Parodieën op advertenties uit de Quote 500

De slogan van de Quiet 500 luidt: ‘de glossy die schuurt’. En dat is precies wat het doet. Letterlijk, door een omslag van schuurpapier, maar ook het binnenwerk weet op ingenieuze wijze te schuren. Hier geen geblaat over een tweede huis aan de Côte d’Azur. Nee, het hebben van één huis blijkt al een luxe. Geen standaard Quote-reclames voor snelle auto’s, maar parodieën als „AU, di gaat aan mijn neus voorbij.”

De Quiet 500 laat de verhalen achter de rode cijfers zien. Sommige geportretteerden weten precies waar het misging. Karel Tulp (besteedbaar inkomen 25 euro per week) heeft naar eigen zeggen pech gehad. „Mijn toenmalige vriendin heeft me helemaal uitgekleed.” Voor Dorine de Lange (besteedbaar inkomen 40 euro per week) blijft het een raadsel: „Da’s een goeie. Als ik dat toch eens wist.”

Droogbroodschrijvers

De een verkeert maar kort in de min, de ander raakt er juist steeds dieper in. Lucas van den Berg (besteedbaar inkomen 25 euro per week) was zelfs op het punt gekomen dat hij de post niet meer opende. „Rekeningen op de deurmat? Ik stapte er gewoon overheen.”

Dautzenberg zegt de situatie te kennen. „Als beginnend schrijver heb ik min of meer de gelofte van armoede afgelegd, noodgedwongen.” Als we de Quiet 500 mogen geloven, is hij niet de enige. Binnen de literaire wereld zijn droogbroodschrijvers een fenomeen. Herman Brusselmans heeft z’n roman Schaamlipcorrectie in de dertiende eeuw geschreven op de achterkant van uit restaurants gejatte spijskaarten, en Connie Palmen vond het ooit verschrikkelijk om bloemen cadeau te krijgen: „Bloemen verwelken, ik had liever een pak koffie.”

In de 150-pagina’s tellende glossy wordt ons verteld wat financiële armoede is. Maar volgens Dautzenberg bestaat er ook een nog andere variant, namelijk emotionele armoede: „Mensen die het verleerd zijn om met een bepaalde empathie en solidariteit te kijken naar anderen die het minder hebben.”

Voor wie zich aangesproken voelt en zich niet tot de 500 rijkste Nederlanders mag rekenen: de Quiet 500 kan helpen. Vanaf dinsdag 18 oktober is hij te koop, voor 10 euro. De opbrengst gaat naar innovatieve armoedeprojecten. Iets goeds doen, schijnt goed te doen.