:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2013/02/ANP-22515263.jpg)
Een komiek van 64 jaar is in één keer de grootste partij van Italië geworden. Via internet heeft hij mensen bij elkaar gebracht die denken zoals hij: de oude politieke klasse moet oprotten. En ook: Europa vraagt veel te veel bezuinigingen van de Italianen.
Beppe Grillo, de leider van de ‘Vijf Sterren-Beweging’ (5MS) kan zijn geluk niet op. Bij de verkiezingen gisteren behaalde hij bijna een kwart van de zetels in de Kamer. ‘In drie jaar tijd zijn we de grootste partij geworden, zonder geld, zonder ooit een vergoeding te hebben geaccepteerd’, zo twitterde hij.
Volgenbeppe_grillo Beppe Grillo Siamo diventati la prima forza in assoluta in tre anni, senza soldi, senza aver mai accettato un rimborso:http://t.co/NOWtOXMHWW
“Arrendetevi” (Geef jullie over), riep hij in Milaan tegen de zittende politici. Jullie zijn omsingeld door het volk dat genoeg heeft van de zelfverrijking, van de vriendjespolitiek, van alle loze beloftes om het land te hervormen (op 1.27):
Voor wie Grillo niet kent lijkt het natuurlijk alsof de komiek uit het niets deze zege behaalt, maar de ooit afgestudeerde accountant voert al jarenlang via een wereldwijd veelgelezen blog een anti-elitaire campagne tegen corruptie en tegen de EU. Op zijn blog schreef de rebel eerder:
“Ik geloof niet dat Italië zich de luxe kan veroorloven in de eurozone te blijven, maar het moeten de Italianen zijn die hierover een besluit nemen.”
Zin en onzin van Grillo
Wat voor beloften doet Grillo zelf eigenlijk? Hij wil banken nationaliseren, belooft bijstand voor werklozen, maar laat in het midden waar het geld vandaan moet komen. Hij hekelt de enorme inkomensverschillen en wil naar een maximumverschil van 1 op 12. Probleem is dat zijn programma bol staat van de goede bedoelingen, maar niet van nauwkeurige rekensommen.
Grillo wil ook dat politici die wegens corruptie zijn veroordeeld, uit het parlement verdwijnen. En hij wil dat Kamerleden en Senatoren niet langer dan twee termijnen in het parlement zitten. Om die eis te ondersteunen organiseerde hij in 2007 in heel Italië de V-day. De V van Vaffanculo, wat in ruwe bewoordingen zoveel betekent als ‘sodemieter op’.
Zijn populistische retoriek raakte een gevoelige snaar. Een paar jaar later begon hij een politieke beweging online; de Beweging Vijf Sterren. De sterren staan voor thema’s als vervoer, ontwikkeling, milieu en toegang tot internet. Aan tv-programma’s weigerde hij mee te doen, evenals het beantwoorden van vragen van journalisten. Met zijn ‘tsunami-toernee’ trok hij overal volle pleinen met als klap op de vuurpijl: tienduizenden mensen op de piazza San Giovanni in Rome vorige week, traditioneel een verzamelpunt voor links. Want dat is ook opvallend: Grillo heeft zowel bij links als bij rechts stemmen weggekaapt.
Van komiek tot politicus
Grillo werd bij toeval komiek en zat in de jaren 70 in shows als ‘Secondo Voi’ (1977–78),’Luna Park’ en ‘Fantastico’ van Enzo Trapani.
In de jaren tachtig rees zijn ster verder dankzij shows als ‘Te la do io l’America’ (1982) en ‘Te lo do io il Brasile’ (1984), waarin hij op luchtige wijze verslag deed van zijn ervaringen met het dagelijks leven en de cultuur van verschillende plekken in de VS en Brazilië.
De komiek kreeg zelfs een eigen show: ‘Grillometro’ (Grillometer). In de jaren daarna liet Grillo zich tijdens zijn shows steeds politieker uit en joeg daarmee verschillende politici in het harnas door ze te beledigen. Als gevolg hiervan werd hij min of meer stilzwijgend geweerd van de televisie door de publieke omroep.
En nu?
Grillo heeft tot nu toe steeds geroepen dat hij iedereen die de afgelopen twintig jaar iets in de Italiaanse politiek deed naar huis wil sturen, want ‘de politiek heeft gefaald’. De vraag is of hij die stelling zal blijven aanhangen nu duidelijk is dat hij zich in een erg comfortabele positie bevindt waarin vooral links, maar ook rechts niet om hem heen kan.
Na de uitslag zei de komiek weliswaar dat regeren met Berlusconi een “misdaad tegen de Melkweg zou zijn”, toch zei de woordvoerder van Grillo’s 5-sterren beweging, Marta Grande:
“Wij zullen de ideeën steunen die goed zijn voor het land en die overeenkomen met onze ideeën.”
Hoewel de gevestigde partijen Grillo tot nu toe terzijde probeerden te schuiven en zijn tirades weg te wuiven, zal dat nu niet meer zo makkelijk gaan. De eerste toenaderingspoging is gedaan.