Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.

Boeken

Alfred Birney wint Libris Literatuurprijs voor De tolk van Java

Libris literatuurprijs Voor zijn roman De tolk van Java krijgt Alfred Birney de Libris literatuurprijs. Dat werd maandagavond bekendgemaakt in het tv-programma Nieuwsuur.

Alfred Birney wint de Libris Literatuur Prijs 2017 voor het boek De tolk van Java.
Alfred Birney wint de Libris Literatuur Prijs 2017 voor het boek De tolk van Java. Foto Levin & Paula/ANP KIPPA

„Er mankeert iets aan de geschiedenisles in Nederland”, trok Alfred Birney van leer, tussen de kalfsmuis en de asperges door. „Belangrijke geschiedenis wordt onder het tapijt geschoven. Hella Haasse heeft met Oeroeg een beetje geprobeerd daar tegenwicht aan te bieden, maar dat is haar niet zo goed gelukt.” Birney, schrijver van De tolk van Java, wilde een „contrapunt opzetten” tegen de heersende manier van geschiedschrijving over het Nederlandse kolonialisme: het „tusseninperspectief” van de Indo, tussen de Hollander en de Indonesiër in, dát bood Birneys roman.

En dat werd beloond: De tolk van Java werd maandagavond uitgeroepen tot winnaar van de Libris Literatuur Prijs 2017. De belangrijkste Nederlandse romanprijs, ter waarde van 50.000 euro, werd uitgereikt na afloop van een deftig diner in het Amstel Hotel in Amsterdam. Een verrassende winnaar – want Birney geldt niet als bekende naam – maar ook geen onverwachte: zijn roman werd uitgebreid geprezen en samen met WIL van Jeroen Olyslaegers getipt als favoriet.

Lees ook ‘Mijn vaders wanhoop achtervolgt mij levenslang’, een interview met Birney

De tolk van Java, volgens de jury een „beklemmende, veelzijdige en literair uitstekende roman”, gaat over een tirannieke vader, die de erfenis van zijn gewelddadige verleden als tolk en marinier in Nederlands-Indië doorgeeft aan zijn kinderen. De roman, met een autobiografische oorsprong, werd in recensies al uitgeroepen tot het magnum opus van Birney (1951), die sinds zijn debuut in 1987 romans, essays en polemieken schrijft. Binnen de Nederlandse literatuur geldt hij als outsider – als ‘enfant terrible uit de Indische literatuur’. De tolk van Java is zijn eerste boek dat in de prijzen valt.

Lees ook Vaders om wel/niet van te houden, een bespreking van De tolk van Java

Das Mag

Dat het de avond van de outsider zou worden, werd min of meer verwacht: de jury liet zich bij het vaststellen van de shortlist al weinig gelegen liggen aan literaire reputaties. Arnon Grunberg – als enige afwezig – en Marja Pruis waren de enigen die al eerder literaire nominaties kregen en verzilverden.

Voor de overige vier was het hun eerste nominatie voor een grote prijs. Daarbij viel de prestatie van uitgeverij Das Mag op. De enige twee Nederlandse romans die de jonge uitgeverij tot nu toe deed verschijnen, werden beide genomineerd: Schuld van Walter van den Berg en Het smelt van de Vlaamse succesdebutante Lize Spit.

Lees ook Welk boek wint de Libris Literatuur Prijs?

De favorietenrollen waren echter voor Birney en Olyslaegers, beide relatieve outsiders, beide auteurs van maatschappelijk geëngageerde romans over de doorwerking van het verleden in het heden. Die konden dit jaar op instemming van de jury rekenen, en Birney nog het meest. Die riep het schuldige verleden „zo trefzeker” op „dat de lezer het er vaak benauwd van krijgt”.