De oppositie heeft het gedaan

Hier zijn uw politieke Dagkoersen. Deze nieuwsbrief elke werkdag per e-mail ontvangen? Regel het hier heel eenvoudig.

GESPREK VAN DE DAG – ‘Het spijt mij’

Voor het personeel van Defensie zijn het confronterende tijden. Na een reeks fatale incidenten bleek in het najaar al uit extern onderzoek dat ontoereikend materiaal en gebrekkige werkomstandigheden een constante factor zijn geworden bij Defensie. Op vele vlakken zijn de veiligheidseisen genegeerd. Dat is een cultuurprobleem: Defensie stelt de drang om te laten zien wat het kan stelselmatig boven de veiligheid van het personeel. Bovendien wordt er niet of te weinig geleerd van gemaakte fouten. De vorige minister, Hennis, trad er om af.

Staatssecretaris Barbara Visser, in het nieuwe kabinet belast met het personeelsbeleid bij Defensie, kon maandag lezen dat het geen probleem van vandaag of gisteren is. Decennialang negeerde Defensie de signalen dat het gevaarlijk was om het personeel te laten werken met Chroom-6, zo stelt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu vast. Dat eerste signaal dateert van 1930, werd sterker in 1948 en drong in elk geval in 1973 aantoonbaar door tot de krijgsmacht. Dat weerhield Defensie er niet van om de eigen mensen vanaf 1984 op grote schaal en onvoldoende beschermd met Chroom-6 te laten werken bij het opknappen van het hier gestationeerde Amerikaanse materieel.

Toen in de jaren daarna de risico’s steeds duidelijker werden, dolf de veiligheid het onderspit tegen financieel-economische overwegingen. De Amerikanen trokken zich na de val van de Muur toch al terug uit Europa – zeuren over (dure) beschermende maatregelen zou ze nog sneller wegjagen. Ook voor het personeel was dat een belangrijke reden om niet te klagen over de werkomstandigheden. Nu, jaren later, kijken velen ziek en verbitterd op die periode terug. 

Visser, die samen met minister Bijleveld het versterken van de veiligheid tot topprioriteit heeft verklaard, greep het rapport aan om schoon schip te maken. ‘Het spijt mij’, zei zij namens haar voorgangers. Een collectieve schaderegeling moet vanaf nu de grootste pijn wegnemen.

Maar die regeling staat individuele schadeclaims van zieke oud-werknemers niet in de weg, stelt Visser zelf vast. Dat vinden ook de betrokken letselschade-advocaten. Visser moet vrezen dat vandaag niet het einde maar juist het begin is van een lange reeks rechtszaken.

TREND VAN DE DAG – ‘Weg met de oppositie’

Tot voor kort waren de verhoudingen op het Binnenhof tamelijk overzichtelijk. Je had de coalitie die zo goed en zo kwaad als het ging probeerde het land te besturen. En dan had je de oppositie die daar op hoge toon schande van sprak.

Dat beeld werd onder de twee voorgaande kabinetten al wat diffuser, toen de coalitie om de haverklap met de oppositie moest onderhandelen om aan de benodigde meerderheden te komen.

Inmiddels naderen we het punt van de omgedraaide verhoudingen. In de wetenschap dat besturen doorgaans niet goed afloopt, gaan de coalitiepartijen alvast in de oppositie. Tegen de oppositie. De aanval als de beste verdediging.

Dat begon al bij D66-minister Ollongren die oppositievoerder Thierry Baudet de mantel uitveegde. Het stokje werd overgenomen door premier Rutte, die vorige week het VVD-congres aangreep om GroenLinks aan te pakken (‘Wij laten het klimaatdebat niet kapen door GroenLinks)’). Maar CDA-leider Buma zette zaterdag een nieuwe standaard met zijn speech tot het CDA-congres. 

Zoals persbureau ANP kopte: ‘Buma wil dat oppositie water bij de wijn doet.’ GroenLinks is te star bij het maken van een Klimaatwet, de SP staat steeds maar ‘bokkig’ aan de kant, het Forum voor Democratie voedt het wantrouwen in de politiek en Thierry Baudet kampt met 'dubbele loyaliteiten'. Dat kan zo niet langer, vindt Buma: 'Ook oppositie voeren is een verantwoordelijkheid.'

En dan is het derde kabinet Rutte pas een half jaar onderweg. Het is voor de oppositie te hopen dat het nu snel een succes wordt. Anders zwaait er wat. 

ONDERTUSSEN IN... De Europese Volkspartij

Datzelfde CDA-congres krijgt nog een politiek gevoelig vervolg. Vanmiddag verbrak Fidesz, de partij van de Hongaarse premier Viktor Orbán de banden met het CDA. De partijen zitten samen in de conservatieve fractie van de Europese Volkspartij (EVP)  in het Europees Parlement. Steen des aanstoots is de motie die bezorgde CDA-leden in Den Bosch aannamen: het CDA moet Fidesz actief aanspreken op de aantasting van de rechterlijke macht, de persvrijheid en 'andere fundamentele rechten'. Als dat zonder effect blijft, dient de partijtop de samenwerking met Fidesz te heroverwegen. 

Maar dat hoeft niet meer, want die heroverweging kwam vanmiddag van de andere kant: bij monde van vicevoorzitter Katalin Novák schreef Fidesz maandagmiddag dat het CDA ‘onwaarheden’ verkondigt over Fidesz, Hongarije en de nieuwe grondwetswijzigingen. 'We gaan ervan uit dat dit een opzettelijk verkeerde voorstelling van zaken is', aldus de verklaring. Zolang het CDA zich niet verontschuldigt, blijven de banden met Fidesz verbroken.

Wat dat betekent voor de samenwerking in het Europarlement was bij het schrijven van deze nieuwsbrief nog niet duidelijk. Ook het CDA-partijbestuur had nog niet gereageerd. 

EN DAN DIT NOG – Effectbejag of een sympathiek gebaar?

Dagkoersen is de politieke nieuwsbrief van de Volkskrant. Tips of opmerkingen? Mail naar haag@volkskrant.nl. Wilt u deze nieuwsbrief per mail ontvangen? Meld u hier aan: volkskrant.nl/dagkoersen.