Verkiezingen VK

Teruglezen uitslagen Britse verkiezingen: overweldigende winst Conservatieve Partij van Johnson

Donderdag gingen de Britten naar de stembus, sinds vrijdagochtend is duidelijk: premier Boris Johnson heeft een absolute meerderheid behaald. In dit blog hield NRC de laatste ontwikkelingen en reacties bij.

Dit is het belangrijkste nieuws

Het is vrijdagmiddag rond half twee nog wachten op de resultaten uit nog maar één kiesdistrict. Het weer bij de Engelse eilanden Isles of Scilly was donderdagavond na het sluiten van de stemlokalen zo slecht, dat de te tellen stembus niet op de afgesproken tijd kon worden afgeleverd bij het centrum in kiesdistrict St. Ives op het Britse vasteland. De stembus kon pas vrijdagochtend per boot worden vervoerd.

Die ene zetel kan al lang het verschil niet meer maken. We sluiten dit liveblog voorlopig en verwijzen graag door naar uitgebreide analyses.

Dit is het belangrijkste nieuws uit de Britse parlementsverkiezingen van donderdag 12 december:

  • De Conservatieven hebben een overweldigende meerderheid behaald in het Lagerhuis. Met 649 zetels van de 650 verdeeld, staan zij op 364 zetels. Dat zijn er 47 meer dan de partij bij de vorige parlementsverkiezingen binnenhaalde.
  • Daarmee heeft premier Boris Johnson ook een mandaat om het Brexit-akkoord dat hij eerder bereikte met de Europese Unie, daadwerkelijk door het parlement te loodsen. Hij wil dat het Verenigd Koninkrijk op 31 januari de EU verlaat. Die stemming in het Lagerhuis moet nog formeel worden aangekondigd.
  • De winst van de Tories is het verlies van Labour: dat staat op 203 zetels, een verlies van 59 ten opzichte van de verkiezingen van 2017. Jeremy Corbyn heeft aangekondigd bij volgende verkiezingen geen Labour-leider meer te zijn.
  • Er heeft zich een grote verschuiving voorgedaan in de algehele verdeling van het electoraat: de working class koos donderdag niet traditiegetrouw voor Labour, maar voor de boodschap 'Brexit komt voor elkaar' van Johnson. Dat gebeurde bijvoorbeeld in veel districten in het noord-oosten van Engeland (zie graphic hieronder). De Britse premier erkende in zijn overwinningstoespraak dat de Conservatieve Partij „als partij moet veranderen” om dat nieuwe electoraat te behouden.
  • Ook een grote teleurstelling voor de Liberal Democrats: dat verloor één zetel, uitgerekend die van Jo Swinson. Ze stapt op als partijleider.
  • In Schotland heeft de Scottish National Party juist goede zaken gedaan: de SNP krijgt er 13 zetels bij en heeft nu 48 van de 56 zetels in het Schotse parlement. De Schotse premier Nicola Sturgeon wil graag een nieuw onafhankelijkheidsreferendum, want haar partij is fel gekant tegen de Brexit.
  • Nog even over die Brexit: vanuit Brussel wordt overwegend positief gereageerd op deze verkiezingsuitslag. Veel Europese regeringleiders geven vrijdag aan - ze zijn bijeen voor een EU-top - de Britse uittrede nog altijd te betreuren, maar nu is er in ieder geval een duidelijke koers: snel de Brexit. En daarna verder met nieuwe handelsoverleggen.

Illustratie NRC/data BBC

Van de NRC-redacteur

Nog een 'poppetje' waar analisten en journalisten nu al benieuwd naar zijn: wie treedt in Jeremy Corbyns voetsporen bij Labour? Corbyn is de „impopulairste oppositieleider sinds decennia” en behaalde „een van de slechtste verkiezingsresultaten ooit”, zo schrijft redacteur John Hoogerwaard vrijdag.

In Britse media laten enkele belangenorganisaties binnen Labour zich ook al uit over de misstappen van Corbyn tijdens de afgelopen campagne: er was geen duidelijke Brexit-koers, er werd slecht gecommuniceerd en de discussie-'Heeft de Labour-leider een verleden van anti-semitisme?' speelde ook flink op. Enfin: de speculatie over de opvolger en waar die te vinden, is begonnen.

Lees ook: opvolger Corbyn komt wellicht uit eigen linkse kring

Van de NRC-correspondenten

In Brussel overheerst opluchting na de grote overwinning van Boris Johnson, schrijven NRC-correspondenten Melle Garschagen (in het Verenigd Koninkrijk) en Michel Kerres (Brussel). Zij schrijven:

„De EU betreurt het aanstaande vertrek van het VK, maar de Brexit slurpte energie en tijd op die men liever aan iets anders had besteed.”

Meer uit de analyse in de krant van vrijdagmiddag:

Lees ook: de Brexit komt er nu toch echt aan

Veel vrouwen in parlement: 'meest diverse ooit'

Nu de verdeling van de zetels in het Lagerhuis wel bekend is, buigen Britse media zich over de poppetjes. Wíe zijn de nieuwe volksvertegenwoordigers?

Het wordt waarschijnlijk een divers parlement - wat betreft achtergrond en geslacht - melden The Guardian en The Sun. Een recordaantal vrouwen zal plaatsnemen in de zetels. En: veel vertegenwoordigers komen uit minderhedengroepen.

Deze journaliste kijkt alvast naar de man-vrouwverhoudingen:

Twitter avatar Laura_K_Hughes Laura Hughes Gender breakdown of MPs in the next parliament: Labour: 104 women, 98 men Conservatives: 87 women, 277 men Lib Dems: 7 women, 4 men SNP: 16 women, 32 men DUP: 1 woman, 7 men Sinn Fein: 2 women, 5 men

Johnson op bezoek bij Queen

Premier Boris Johnson heeft vanuit zijn ambtswoning - 10 Downing Street - de auto gepakt naar Buckingham Palace, het paleis van koningin Elizabeth in Londen. Hij moet de Queen om formele toestemming vragen om een nieuwe regering te vormen na deze parlementsverkiezingen.

Boris Johnson stapt in zijn auto om naar de Queen te rijden...
Foto Frank Augstein/AP
... hij wordt bij Buckingham Palace ontvangen voor zijn formele bezoek aan de koningin...
Foto Victoria Jones/AP
... en dit is de situatie bij het paleis, in het midden van Londen.
Foto Niklas Halle'n/AFP

Duitsland hoopt op een 'hechte relatie' met Johnson na Brexit

Ook een reactie van de Duitse bondskanselier Angela Merkel: zij hoopt dat na de „duidelijke overwinning” van Boris Johnson en na de Brexit een „hechte relatie” ontstaat met het VK. Persbureau AFP citeert haar minister van Buitenlandse Zaken, Heiko Maas: die denkt dat een dergelijke relatie vooral belangrijk is op het economische vlak en in de samenwerking in buitenlands en veiligheidsbeleid.

Premier Ierland: Johnson heeft in ieder geval 'mandaat'

Leo Varadkar, de premier van Ierland, is nog altijd „diep bedroefd dat het Verenigd Koninkrijk, onze vriend, de Europese Unie verlaat.” Zo begon hij aan zijn persoonlijke commentaar op de Britse verkiezingsuitslag. Hij stond de pers te woord in Brussel, waar hij aanwezig is voor de EU-top.

Ierland speelt een belangrijke rol in het Brexit-proces, vanwege de grens met Noord-Ierland. Het akkoord dat Boris Johnson met de EU bereikte over het Britse vertrek bestaat voor een groot deel uit afspraken over hoe om te gaan met die fysieke grens die tussen het VK en de EU zal ontstaan. Er werd lang onderhandeld over de vraag of en in welke mate er grenscontroles zouden moeten worden doorgevoerd tussen Ierland en Noord-Ierland. Het Britse Lagerhuis moet nog stemmen over dit akkoord.

Varadkar toonde zich vrijdagochtend, net als andere Europese leiders die zich hebben uitgesproken, bereid wel snel door te gaan met de Brexit. Als het er dan toch van moet komen, stelde Varadkar, dan „is het voor ons altijd beter om te kunnen onderhandelen met een partner die een sterk mandaat heeft en die een meerderheid bezit in zijn eigen parlement”, zodat gemaakte afspraken tussen de landen ook echt kunnen worden aangenomen en doorgevoerd door de Britse regering. Zijn Britse collega Johnson heeft nu in ieder geval die meerderheid in het Lagerhuis.

De 'aardverschuiving' van de Conservatieve Partij in beeld

Zo is er donderdag in het Verenigd Koninkrijk gestemd in de parlementsverkiezingen:

Illustratie NRC/data BBC

En in de onderstaande graphic wordt duidelijk wat er allemaal veranderd is ten opzichte van de verkiezingen van 2017. Hier zijn de kiesdistricten allemaal 'gelijk' weergegeven, zodat je kunt tellen in welke en in hoeveel districten Labour (rood) is ingewisseld voor de Tories (blauw). In de geelgekleurde kiesdistricten won de Schotse SNP.

Illustratie NRC/data BBC

Ook minister Blok zegt: zo snel mogelijk aan de slag met handelsonderhandelingen

Ook minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD) heeft gereageerd op de verkiezingsuitkomst in het VK en het vervolg van Brexit-onderhandelingen. Tegen persbureau ANP zegt hij dat de Britten en Nederlanders als handelspartners „wederzijds enorme belangen” hebben en dat Nederland dus ook een goede uitkomst wil van de onderhandelingen over de toekomstige permanente relatie tussen het VK en de EU.

De Britse premier Boris Johnson wil dat het VK op 31 januari formeel uit de EU treedt. Er moet daartoe nog een stemming plaatsvinden in het Britse parlement - waar zijn partij nu dus de absolute meerderheid heeft. Daarna is er volgens de regels nog een jaar de tijd om verder te onderhandelen over die nieuwe relatie. Blok wil dat dat het liefst nog in 2020 vormkrijgt. „Dat betekent dat we minder dan een jaar hebben om een ingewikkeld akkoord met elkaar uit te onderhandelen. Dus we gaan dan meteen vol aan de slag”, aldus Blok.

Verkiezingsuitslagen in percentages

De BBC heeft gedurende de hele nacht en sinds de bekendmaking van de exitpolls alle cijfers bijgehouden. Daaruit blijkt dat de Conservatieve Partij in het hele land 43,6 procent van de stemmen heeft gekregen. Labour bleef steken op 32,2 procent, de LibDems kregen 11 procent. Dan volgen partijen in Schotland en Noord-Ierland: de SNP kreeg 3,9 procent van alle stemmen, de DUP 0,8 en Sinn Féin (ook in Noord-Ierland) 0,6 procent.

Hoeveel mensen gingen stemmen?
67,3 procent van alle geregistreerde kiezers (dat zijn er 47.587.254, volgens de BBC) heeft daadwerkelijk zijn of haar stem uitgebracht. Dat is iets minder dan bij de verkiezingen in 2017.

De Londense effectenbeurs lijkt positief

Goede berichten van de markt op vrijdagochtend. Analisten van het 'business blog' van The Guardian stellen dat de indices van de FTSE250 van de Londense effectenbeurs een recordhoogte heeft bereikt in reactie op de verkiezingsuitslagen. De FTSE250 steeg met 4,2 procent, naar 21672 punten. Na bekendmaking van de exitpoll donderdagavond steeg het Britse pond, met 2,5 procent in verhouding tot de dollar.

Het lijkt erop dat beleggers blij zijn dat er nu in ieder geval een duidelijke Brexit-koers ís, volgens financiële analisten.

Deze overwinning past in een voor de Conservatieven historisch rijtje

NRC-correspondent Melle Garschagen schreef een eerste analyse van de exitpolls en daaropvolgende eindresultaten. Over de enorme winst van Boris Johnson, de grootste verkiezingsoverwinning voor een Conservatieve partijleider sinds Margaret Thatcher in 1987, schrijft hij:

Johnson in hetzelfde rijtje als the Iron Lady: dat maakt hem schier almachtig binnen zijn eigen partij. In tegenstelling tot voor de verkiezingen zal er binnen zijn eigen fractie geen wanklank klinken over zijn Brexit-koers.

Bericht van de EU: op naar volgende fase Brexit

De voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, heeft vanuit Brussel gereageerd op de verkiezingsresultaten. Hij feliciteert Johnson en gaat, net als de Amerikaanse president Trump deed, door op de vervolgstappen in het Brexit-proces: „De EU is klaar voor de volgende fase.”

Twitter avatar eucopresident Charles Michel I would like to congratulate @BorisJohnson on his victory. We expect a vote on the withdrawal agreement as soon as possible. #EU is ready for the next phase. We will negotiate a future trade deal which ensures a true level playing field.

In de krantenkiosk

Natuurlijk beheersen de verkiezingsuitslagen de Britse media. Hieronder zijn enkele voorpagina's van grote kranten te zien. Sommige redacties laten daarbij meer van hun voorkeur doorschemeren dan anderen.

Een overzichtsfoto van de Britse voorpagina's op vrijdagochtend. Foto Tony Hicks/AP

De kranten baseerden hun berichtgeving bij het ter perse gaan van hun ochtendedities op de exitpolls. Die werden vrijdagavond door de BBC op de gevel van het eigen hoofdgebouw, het Broadcasting House, in Londen geprojecteerd:

Foto verstrekt door BBC

En een redacteur van de Daily Mirror deelt op Twitter de voorpagina die zijn krant had voorbereid in het geval zich een héél ander resultaat zou voordoen:

Twitter avatar Kevin_Maguire Kevin Maguire Here’s a bit of unseen newspaper history - the unused ⁦@DailyMirror⁩ front page we prepared just in case the 10pm exit poll showed an unlikely Labour victory. In the bin. https://t.co/oPA8w6BwA4

Over Jeremy Corbyn

Zoals eerder gemeld in het blog: na deze grote nederlaag leidt Jeremy Corbyn Labour niet tijdens de volgende verkiezingen. Hij zei dat zijn partij, die nu op net iets meer dan 200 zetels staat, behoefte heeft aan een periode van „reflectie”.

Corbyn noemt de resultaten „erg teleurstellend”

Wachten is nog op twee kiesdistricten

Sinds half negen zijn bijna alle 'losse' uitslagen binnen: 648 van de 650 kiesdistricten hebben hun resultaten doorgegeven. De Conservatieve Partij staat op 363 zetels, een winst van 66 zetels in vergelijking met de vorige verkiezingen. Labour heeft 42 plekken verloren en staat op 203 zetels in het parlement.

Johnson viert overwinning met aanhang

Premier Boris Johnson heeft vrijdagochtend rond kwart over acht zijn aanhang toegesproken in het hoofdkantoor van de Tories. In zijn speech concludeerde hij ten eerste: die Brexit, daar is nu wel overduidelijk vóór gekozen. „We hebben definitief afgedaan met die ellendige dreigingen van een tweede Brexit-referendum. That's it, stop een sok in die megafoon en geef ons allen wat rust”, zo stelde hij.

Hij bedankte ook de nieuwe kiezers voor het vertrouwen. In de illustratie hieronder is de politieke omslag in het VK duidelijk te zien:

Twitter avatar MattChorley Matt Chorley Amazing map from @thetimes interactives team showing the scale of the swing to the Tories across the country
More at https://t.co/GF2MDBj0L3 https://t.co/IH2f4k2dxq

En in Schotland: grote winst SNP, Sturgeon wil referendum

Inmiddels zijn alle definitieve uitslagen voor Schotland bekend. De Scottish National Party (SNP) sleept een ruime overwinning in de wacht. Met 48 zetels zit de partij niet eens zo heel ver af van het beste resultaat ooit, toen het in 2015 56 parlementszetels haalde. In vergelijking met de vorige verkiezingen heeft de partij van de Schotse premier Nicola Sturgeon maar liefst 13 zetels gewonnen.

In de laatste dagen van de campagne heeft Sturgeon vaker gesproken over de mogelijkheid om na déze verkiezingen een nieuw onafhankelijkheidsreferendum voor te leggen aan de Schotse kiezers. Met deze uitslag ziet zij daar zeker kans toe, heeft ze al laten weten. Ze zou zelfs al voor de Kerst het verzoek indienen bij de regering. Dat Boris Johnson in het gehele land zo'n overweldigende overwinning behaald heeft, staat de SNP-leider minder aan. Haar partij is fel tegen de Brexit - en dat is direct een reden voor dat referendum dat Sturgeon wil: „Johnson heeft een duidelijk mandaat om Engeland uit de EU te halen. Dat mandaat heeft hij niet om Schotland uit de EU te halen.”

Rond Sturgeon lijkt zich in de marge van het uitslagen-en-peilingen-geweld van afgelopen nacht een kleine rel te ontwikkelen: op Twitter reageren veel mensen afwijzend op haar verheugde - of onsportieve - reactie op het verlies van LibDems-leider Jo Swinson. Swinsons zetel ging namelijk naar de SNP:

Swinson moment, Sturgeon reaction pic.twitter.com/uCXiPns3YO

— Jeremy Vine (@theJeremyVine) December 13, 2019

LibDems verliezen leider Swinson

Al eerder was bekend dat Jo Swinson haar zetel in het district East Dunbartonshire heeft verloren. Zoals al verwacht werd, stapt ze nu ook op als leider van de Liberal Democrats. Ze heeft twee partijprominenten als tijdelijke leiders aangewezen. In het nieuwe jaar wordt een verkiezing binnen de partij georganiseerd.

„Ik ben er trots op dat de Liberal Democrats in deze campagne hebben gestaan voor openheid, generositeit en hoop. (...) Het is duidelijk dat dit [resultaat] een grote tegenslag is voor liberale waarden. Maar er zijn nog miljoenen mensen in het hele land die daar nog in geloven", stelde Swinson in haar officiële verklaring vrijdagochtend.

Ook in Wales nieuwe districten voor Tories

In Wales is Labour de grootste partij: het krijgt er 22 zetels in totaal. Maar in vergelijking met de vorige verkiezingen betekent dat wel een verlies van zes zetels in totaal. In die zes kiesdistricten ging de stem naar de Tories. Eén district, Wrexham, heeft zelfs nog nooit eerder een conservatief als vertegenwoordiger gehad. Het is, zo stellen analisten bij de BBC, nog een bewijs van de „plotselinge wisseling” die zich heeft voorgedaan in de politiek van het Verenigd Koninkrijk. De aangedragen reden: juist in deze districten werd eerder heel stellig voor Leave gekozen. Die stemmers zouden zeer zijn aangesproken door het gehamer van Johnson en de Conservatieve Partij om Brexit nu af te handelen.

De twee belangrijkste kemphanen in beeld

Premier Boris Johnson hield zijn armen triomfantelijk omhoog, toen hij en zijn partner Carrie Symonds zich meldden bij het hoofdkantoor van de Tories in Londen...
... En Jeremy Corbyn werd gefotografeerd toen hij in de vroege ochtend bij zijn huis arriveerde, nadat het zware verlies van Labour al duidelijk was geworden.

Foto Hannah McKay/Reuters
Foto Tom Nicholson/Reuters
De 'homecoming' van de twee belangrijkste politieke leiders in deze parlementsverkiezingen.
Foto's Reuters

Johnson in speech: onze kiezers zijn veranderd, dus ook partij moet veranderen

Er werd eerder in dit blog al aan gerefereerd: de 'rode' working class die vroeger voor Labour koos, lijkt nu in veel gevallen op de Tories te hebben gestemd. Ook Conservatief Boris Johnson staat stil bij die verandering - ten eerste heeft de campagne van zijn partij het gewenste effect gehad. Maar, zo stelde hij in zijn overwinningstoespraak, zaak is om die nieuwe kiezers aan zich gebonden te houden, ook ná de Brexit. Dat betekent dat de Conservatieve Partij zelf moet veranderen om dat nieuwe electoraat goed te weerspiegelen:

„We moeten goed begrijpen welke aardverschuiving we hebben veroorzaakt, op welke manier we de politieke verdelingen in dit land hebben opgeschud. We moeten grip krijgen op de consequenties daarvan.”

Key quote from @BorisJohnson‘s victory speech: the Conservative party must change to reflect its new electorate #GE2019
https://t.co/DaFoCtca3V pic.twitter.com/OrE15CU1sr

— Sebastian Payne (@SebastianEPayne) December 13, 2019

Eerder op de ochtend werd de premier 'Boris' zelf bedankt, door een nieuw conservatief Lagerhuislid, die zijn zetel in zo'n omgeslagen kiesdistrict in de wacht heeft gesleept.

Trump feliciteert Johnson: Brexit en dan een grote handelsovereenkomst

De Amerikaanse president Donald Trump heeft Boris Johnson gefeliciteerd met zijn verpletterende winst, „zijn grote WINST!”. Nu Brexit snel kan worden doorgevoerd, ligt ook de weg open voor een grote nieuwe handelsovereenkomst tussen het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten.

Op Twitter schrijft de president daarover: „Die deal zou wel eens veel lucratiever kunnen zijn dan elke andere overeenkomst die met de EU kan worden gesloten.”

Congratulations to Boris Johnson on his great WIN! Britain and the United States will now be free to strike a massive new Trade Deal after BREXIT. This deal has the potential to be far bigger and more lucrative than any deal that could be made with the E.U. Celebrate Boris!

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) December 13, 2019

LibDems-leider is zetel in parlement kwijt.

Een andere partij die het niet zo goed doen als eerder werd gedacht: de LibDems. Leider Jo Swinson, verloor haar plek in het parlement in een krappe einduitslag, een verslag van minder dan 150 stemmen. Haar zetel gaat naar de Scottish National Party. Swinson heeft nog geen officiële verklaring gegeven over haar positie, maar wilde wel al wat kwijt over de grote winst van de Conservatieve Partij: „Deze resultaten zullen angst en ontzetting zaaien voor miljoenen mensen. Terwijl nu hoop nodig is.”

De LibDems hebben een uitgesproken anti-Brexit-profiel.

Beste resultaat in decennia voor Tories

De Conservatieve Partij van premier Johnson haalt dus de absolute meerderheid: om 06.57 uur vrijdagochtend waren 357 van 650 zetels voor tory's. Bijna alle uitslagen zijn binnen. De verwachting is dat de Conservatieven uitkomen op ruim 360 zetels; het beste resultaat in decennia.

'Brexit-verkiezingen' maar geen Brexit Party

En aangezien de Brexit zo'n cruciaal thema is geweest: hoe heeft de Brexit Party het gedaan? Zoals correspondent Melle Garschagen eerder deze week schreef, was de verwachting dat die partij van euroscepticus Nigel Farage de twee grote partijen dwars zouden zitten. Het gebeurde niet tijdens de campagne en dat blijkt ook uit de cijfers: met ruim 630 districtsuitslagen binnen, staat de Brexit Party nog op 0 zetels.

Over die resultaten heeft Farage nog niet van zich laten horen, maar het bevalt hem wel dat Labour zo'n flink verlies heeft geleden:

Hard-left socialism has been crushed tonight. Great news!

— Nigel Farage (@Nigel_Farage) December 13, 2019

Ook Noord-Ierse unionisten DUP leveren in

Behalve voor Labour is het ook een zware dag voor de DUP, de unionistische partij in Noord-Ierland die sinds de verkiezingen van 2017 als gedoogpartner van de Conservatieve Partij optrad. Die rol als kingmaker lijkt voorbij voor de partij van Arlene Foster, want de DUP staat op verlies. Extra pijnlijk daarbij is dat Fosters rechterhand Nigel Dodd zijn zetel kwijt is, zo meldt de BBC: „Bepaald geen beloning voor de steun die aan de Tories is gegeven”.

Grote veranderingen in noord-oosten van Engeland

Het noord-oosten van Engeland, een regio die ooit gold als Labour-bastion, lijkt volledig te zijn geswitcht: in acht districten stemden kiezers dit keer voor de Conservatieve Partij blijkt uit de tellingen. Het gaat om districten als Durham North West, Sedgefield (de oude stek van Tony Blair) en Blyth Valley.

In veel van deze gebieden wonen kiezers uit de working class. Volgens de eerste commentaren van analisten is de partij van Jeremy Corbyn er niet in geslaagd om juist die mensen voldoende vertrouwen in de toekomst te geven - terwijl in ieder geval duidelijk was welke stappen Boris Johnson als eerste zou ondernemen. Het resultaat: de 'red wall' van trouwe Labour-stemmers is flink geslonken.

En dan zijn er nog veel meer zetels in het hele land van kleur veranderd.

Rutte: kunnen Brexit nu afhandelen

Aangezien de verkiezingsuitslag waarschijnlijk flinke gevolgen heeft voor de afhandeling van Brexit, hielden ook Europese leiders afgelopen uren een oogje gericht op de exitpolls. Premier Rutte reageerde in de nacht van donderdag op vrijdag na afloop van de EU-top in Brussel op die eerste peilingen, hoewel hij niet op de feiten vooruit wilde lopen: „Ik voel geen opluchting of verdriet, maar meer een feitelijke constatering om dit af te wikkelen.” Met de duidelijke meerderheid in het Lagerhuis kan Johnson zijn plannen voor EU-uittrede doorvoeren. „Ik denk dat iedereen dat goed nieuws vindt, anders blijft het ons nog jaren bezighouden", zei Rutte daarover volgens persdienst ANP.

De 27 EU-leiders (zonder het Verenigd Koninkrijk dus) spreken vrijdag over het naderende vertrek van de Britten en hoe die procedure moet verlopen. Na Brexit, die Johnson op 31 januari heeft gepland, moet worden onderhandeld over een nieuwe handelsrelatie.

Tellingen gaan door, maar definitief duidelijk: Johnson wint

Boris Johnson en de Conservatieven hebben definitief de verkiezingen gewonnen. Rond 06.15 uur vrijdagochtend kon de BBC melden dat de premier volgens definitieve uitslagen al 332 zetels binnen had. Voor een meerderheid in Lagerhuis zijn 327 zetels nodig. Op hetzelfde moment stond Labour op 197 zetels. In een aantal kiesdistricten moeten de tellingen nog worden afgerond, maar de tory's zijn in ieder geval niet meer in te halen.

Schotse premier: Schotland moet nieuw referendum krijgen

De Schotse premier Nicola Sturgeon heeft vrijdagochtend vroeg gezegd dat Schotland opnieuw de kans moet krijgen om te stemmen over onafhankelijkheid.

„Er is een duidelijk verlangen dat Schotland niet uit de Europese Unie wordt getrokken tegen haar wil,” zei Sturgeon tegenover Sky News. „Schotland moet kunnen kiezen over onze eigen toekomst.”

Volgens de exitpoll zal de Sturgeons partij de SNP, de Scottish National Party, 55 van de 59 Schotse zetels behalen bij deze verkiezingen. De voorlopige resultaten bevestigen dat de SNP op sterke winst staat.

Johnson: 'Dit geeft een krachtig mandaat voor Brexit'

Boris Johnson zei in de nacht van donderdag op vrijdag dat het ernaar uitziet dat zijn regering een krachtig mandaat heeft gekregen om nu de Brexit te kunnen voltooien. Hij sprak de hoop uit hiermee het land minder verdeeld te kunnen maken.

„Ik denk dat dit een historische verkiezingsuitslag zal blijken,” zei de Conservatieve partijleider nadat bleek dat hij zijn eigen zetel van Uxbridge had gewonnen. „Hiermee krijgen we een kans om de democratische wens van het volk te respecteren en kunnen we het land beter maken.”

Johnson maakte duidelijk dat hij dit niet alleen als een stem over Brexit ziet, maar ook over de andere standpunten van zijn partij. „Ja, we zullen meer verplegers opleiden en nieuwe ziekenhuizen bouwen.”

Geen Corbyn meer bij volgende verkiezingen

De eerste resultaten zijn binnen en Labour lijkt inderdaad op een groot verlies af te stevenen. Labourleider Jeremy Corbyn heeft in de nacht van donderdag op vrijdag gereageerd op de uitkomst door te zeggen dat hij de partij niet meer zal leiden bij toekomstige verkiezingen.

Ook zei Corbyn dat hij denkt dat Brexit sterk heeft bijgedragen aan de verkiezingsuitslag; er was volgens hem geen normaal debat meer mogelijk door de discussie over het vertrek uit de Europese Unie.

„Ik zal met de partij overleggen om tot een periode van reflectie te besluiten, waarin ik de partij nog wel zal leiden.”

Analyse exitpoll

Over de Brexit-koers bestaat geen twijfel meer als de exitpoll ook maar enigszins klopt. Maar is Johnson ook andere kwesties de baas, zoals een mogelijk nieuw Schots referendum voor onafhankelijkheid? Lees de analyse van onze correspondent Melle Garschagen:

Lees ook: Monsterzege maakt Johnson machtig binnen eigen partij

Exitpoll laat zien: Tories hebben forse meerderheid

De Conservatieven mogen zich waarschijnlijk winnaar van de verkiezingen noemen. Dat blijkt uit de eerste exitpoll, die donderdagavond om 22.00 uur Britse tijd werd gepubliceerd, kort na het sluiten van de stembussen. De Conservatieven van Boris Johnson konden in de peiling rekenen op 368 zetels, Labour op 191. Als de peiling een goed beeld geeft, hebben de Tories hun meerderheid in het Lagerhuis terug.

Als de zetelverdeling klopt, krijgen de Tories er 51 zetels bij, telde The Guardian. Labour raakt er 71 kwijt - een pijnlijk verlies voor oppositieleider Corbyn. De Schotse nationalisten van de SNP moeten het in de poll met 55 zetels doen, de Liberal Democrats met 13. De Brexit Party van Nigel Farage deed in veel kiesdistricten niet mee, om de winst van de Conservatieven niet in de weg te staan.

De exitpoll komt van drie belangrijke media in het Verenigd Koninkrijk: Sky News, de BBC en ITV News. De media hebben gepeild bij 144 van de 650 kiesdistricten in Engeland, Schotland en Wales. Vanwege regels die voor Britse media gelden tijdens een stembusgang, is dit de eerste grote peiling die donderdag naar buiten is gebracht. In hoeverre deze klopt, zal in de loop van de nacht moeten blijken. Bij eerdere verkiezingen gaf de exitpoll een goed beeld weer van de uiteindelijke uitslag. Over de opkomst is nog niets bekend gemaakt, maar donderdag werden wel lange rijen bij de Britse stembussen gezien.

Meerderheid

Premier Boris Johnson is er deze verkiezingen op gebrand zijn meerderheid in het Lagerhuis terug te winnen, om zich zo van voldoende steun te verzekeren voor zijn Brexit-plannen. Het Engelse kiesstelsel werkt met kiesdistricten: de partij die in een district de grootste wordt, mag een parlementariër leveren. Een partij die zich van een meerderheid in 326 districten weet te verzekeren, heeft een meerderheid in het Lagerhuis.

Labour en de Conservatives spraken van de 'belangrijkste verkiezing' in decennia, verwijzend naar het verloop van de Brexit. Johnson pleit voor een Brexit op 31 januari 2020, Corbyn wil een nieuwe deal onderhandelen met Brussel en die aan de kiezer voorleggen.

Twitter avatar bbcelection BBC Election Exit Poll Forecast: Conservative Majority #BBCelection #GE2019 https://t.co/epJYYpRo2y

Donderdag werden in het Verenigd Koninkrijk verkiezingen gehouden, het was de derde stembusgang in vijf jaar tijd. Blijft het zittend premier Boris Johnson of wordt het Labourleider Jeremy Corbyn? In dit blog houdt NRC alle ontwikkelingen rondom de verkiezingen bij. Hier leest u het voorgaande nieuws over de verkiezingsdag zelf terug.

Lees ook: Toch weer een klassieke strijd tussen de Conservatieven en Labour