Segers en Marijnissen slaan handen ineen: ook Europese arbeidsmigrant moet integreren
In een opmerkelijke gelegenheidscoalitie openen de Socialistische Partij en de ChristenUnie een nieuw offensief om de uitwassen van arbeidsmigratie binnen de Europese Unie in te perken. Zij vinden dat lidstaten afspraken moeten kunnen maken over aantallen werknemers die van het ene land naar het andere gaan.
Ook moeten werkvergunningen verplicht worden. Iedereen die hier langer dan drie maanden werkt, dient te integreren en Nederlands te leren.
De partijleiders Lilian Marijnissen (SP) en Gert-Jan Segers (CU) komen vandaag gezamenlijk met hun Actieplan arbeidsmigratie. Zij hopen voor een aantal voorstellen een meerderheid in de Tweede Kamer te vinden, zodat het kabinet aan de slag moet. ‘Maar we willen ook het debat opvoeren en hopen dat partijen straks kleur bekennen in hun verkiezingsprogramma’s’, zegt Marijnissen. Door de samenwerking met de SP, neemt de CU hierin nadrukkelijk afstand van het kabinet en van de liberale coalitiepartijen D66 en VVD.
Segers en Marijnissen hekelen de misstanden die zijn ontstaan door de ongebreidelde arbeidsmigratie binnen de Europese Unie. ‘In Nederland is op grote schaal sprake van uitbuiting van buitenlandse werknemers’, aldus Segers. ‘Maar ook in een land als Litouwen zijn de gevolgen enorm. Door de trek naar het Westen is daar ontvolking. Dat ontwricht gezinnen. Kinderen groeien op bij hun grootouders. Er is een omslag in het denken nodig. Willen we alles overlaten aan de vrije markt, of een beschermende overheid?’
Marijnissen heeft de sociale gevolgen met eigen ogen in Polen gezien. ‘De Polen vertrekken naar het Westen en vanuit het Oosten komen nieuwe arbeidskrachten naar Polen. Bij de McDonald’s in Warschau werken vooral Oekraïners. Daar wordt in het Oekraiens geworven. In Polen heb ik kassen gezien, vergelijkbaar met ons Westland, waar Oekraïners werken, zoals bij ons de Polen. Onder erbarmelijke omstandigheden.’
Open EU-grenzen
Het aantal arbeidsmigranten in Nederland is verveelvoudigd sinds de grenzen binnen de EU stapsgewijs opengingen, waardoor werknemers in andere landen van de Unie aan de slag konden. In 2004 werd verwacht dat ‘op termijn’ 40 duizend arbeidsmigranten naar Nederland zouden komen. Het zijn er nu naar schatting tien keer zoveel, zo’n 400 duizend mensen.
De uitwassen van de arbeidsmigratie in Nederland zijn in 2011 al beschreven door een onderzoekscommissie van de Tweede Kamer. ‘Nederland kan het zich niet permitteren nog langer te overleggen, te verkennen en te onderzoeken. Er moet nu doorgepakt worden’, schreef de commissie.
Segers en Marijnissen erkennen dat sindsdien weinig is gebeurd. Deze zomer stuurde minister Koolmees van Sociale Zaken nog een brief naar de Tweede Kamer waarin het nog steeds gaat over ‘voorlichting’, een ‘oproep om misstanden te melden’, ‘onderzoek’ en ‘overleg’.
‘Dat is dus niet genoeg’, vinden de beide politici. De ongebreidelde arbeidsmigratie ondergraaft volgens hen ook het draagvlak voor de Europese Unie. ‘Dat is te veel een project voor het bedrijfsleven waar de sociale kant ontbreekt. Kijk naar het Verenigd Koninkrijk. De onmogelijkheid om de immigratie te reguleren heeft de basis gelegd voor de Brexit-stemming’, aldus Segers.
In het actieplan stellen SP en CU beperkende regels voor. Zo moeten lidstaten onderling afspraken kunnen maken over aantallen werknemers die van het ene land naar het andere gaan, maar ook over scholing en investeringen in het land van herkomst. De concurrentie op arbeidsvoorwaarden moet worden beperkt met vergunningen voordat migranten in andere Unie-landen aan de slag mogen. Wie in Nederland komt werken, moet zich bij de gemeente inschrijven zodat de inspectie kan inspecteren op misstanden rond uitbuiting en huisvesting. Na drie maanden moet de integratie beginnen en Nederlands worden geleerd.
Arbeidsmigratie als verdienmodel
‘De arbeidsmigratie is een verdienmodel voor grote bedrijven, voor werkgevers’, zegt Segers. ‘Ooit haalden ze gastarbeiders uit Turkije en Marokko hierheen als goedkope arbeidskrachten. Nu zijn het Oost-Europeanen. Dat houdt de lonen hier kunstmatig laag en zorgt voor verdringing aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Er zitten duizenden mensen in de bijstand die we niet mogen afschrijven.’
De Nederlandse overheid stimuleert volgens CU en SP de komst van arbeidsmigranten nu ook nog te veel met belastingvoordeel voor werkgevers. Het zogenoemde lage-inkomensvoordeel maakt het voor werkgevers aantrekkelijk om laagbetaalde werknemers aan te nemen. ‘Dat belastingvoordeel wordt nu gebruikt om migranten uit te buiten en de lonen laag te houden. Alleen voor specifieke groepen zoals mensen met een beperking, kan dat belastingvoordeel blijven. Ook moet er een vergunningsplicht komen voor uitzendbureaus zodat controle mogelijk is’, zegt Marijnissen.
Een ongebruikelijke samenwerking
Het is ongebruikelijk dat een regeringspartij samen met een oppositiepartij een reeks voorstellen indient om het beleid bij te sturen. Segers erkent dat hij een aantal voorstellen wel aan de andere regeringspartijen heeft voorgelegd maar daarvoor geen bijval kreeg. ‘Een coalitie is een samenwerking, geen fusie. We werken samen met twee liberale partijen die geen beperking willen van het vrij verkeer van arbeid. Sterker nog, D66 wil nog eens 50 duizend extra migranten binnenhalen. Maar daarmee verliezen we de sociale gevolgen uit het oog. Die wil de ChristenUnie samen met de SP weer op de agenda zetten.’ Samenwerking van de SP met de twee andere linkse partijen – GroenLinks en PvdA – lag op dit punt volgens Marijnissen niet voor de hand. ‘Kijk maar eens naar het verkiezingsprogramma van GroenLinks. Op dit punt staan we dichter bij de CU.’